“Zaman”ın Aynasından Mütareke Dönemi Edebiyat ve Kültür Hayatı

Author:

Number of pages:
173-205
Language:
Türkçe
Year-Number:
2020-Volume 15 Issue 1

Zaman, 22 Cemaziyelahir 1336 (4 Nisan 1918)-14 Zilhicce 1337 (10 Eylül 1919) tarihleri arasında İstanbul’da yayımlanmış günlük, ulusal bir gazetedir. Gazete, Türk basınının çok zor günler geçirdiği bir dönemde toplam dört yüz seksen sayıya ulaşmayı başarabilmiştir. Gazetenin ilk sahibi daha sonra İzmir Suikastı sanığı sıfatıyla idam edilecek olan İttihat ve Terakki Komitesinden Şükrü Bey’dir. Kendini ifşa etmeden gazeteyi yöneten Şükrü Bey’in amacı parti içi muhalefette bulunan bir gazete sahibi olmaktır. Çünkü Zaman’ın yayın hayatına başladığı günlerde Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna gelinmektedir. 30 Ekim 1918 tarihinde ise Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla savaş sona ermiştir. Zaman yakın Türk tarihinde yeni bir dönemi başlatacak olan Mondros Mütarekesi imzalanmadan yaklaşık yedi ay önce okuyucuyla buluşmuştur. Ateşkesin imzalanmasının ardından ise bir yıl daha yayına devam edebilmiştir. “Türkçü” olarak nitelendirebilecek bir yayın politikası izleyen Zaman’ın yazar kadrosu Ahmet Rasim, Cenap Şahabettin, Rıza Tevfik, Ömer Seyfettin, Yahya Kemal, Refik Halit, Hüseyin Rahmi, Reşat Nuri, Ali Canip gibi bugün dahi çok okunan ve o devrin en meşhur kalemlerinden oluşmuştur. Hatta bu yazarların en çok üne kavuşan eserlerinin bazılarının ilk yayım yeri Zaman sayfalarıdır. Zaman gazetesi, Mütareke Dönemi gibi yakın Türk tarihinin en çalkantılı zaman aralıklarından birinin sosyal, siyasal, edebî ve kültürel hayatını aksettirmesi bakımından oldukça zengin bir yayın organıdır. Zaman, devrin aydınlarının yaşanan travma karşısında takındıkları tavır ve psikolojilerini anlamak açısından da birinci dereceden kaynak hüviyetindedir. Özellikle dünya görüşü açısından farklı kanaatlere sahip geniş bir yazar kadrosuna sahip olması bu konudaki değerini artırır niteliktedir. Bu çalışmada gazetenin söz konusu tüm yönleri üzerinde -ulaşılabilen bütün sayıları dikkate alınarak- ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Böylelikle Mütareke Döneminin sosyal ve siyasi yaşantısının Türk edebiyat ve kültür hayatının günceline nasıl yansıdığı, günü gününe bir yıl yedi aylık süre aralığı dikkate alınarak ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Keywords


Zaman is a daily national newspaper published in Istanbul between 22 Cemaziyelahir 1336, according to lunar calendar, (4 April 1918 according to the solar calendar) and14 Zilhicce 1337 (10 September 1919). The newspaper was able to reach a total of four hundred and eighty issues at a time when the Turkish press had a hard time. The first owner of the newspaper was the Şükrü Bey from the Committee of İttihat ve Terakki (Union and Progress) who was later executed as the accused of the İzmir Assassination. Şükrü Bey, who manages the newspaper without revealing himself, aims to have an opposition newspaper within the party. Because in the days when Zaman started broadcasting, the end of the First World War was reached. The war ended with the signing of the Armistice of Mondros on October 30, 1918. Zaman met with the reader about seven months before the signing of the Armistice which will begin a new era in recent Turkish history. After the cease-fire was signed, it was able to continue publication for another year. The staff of the Zaman, which pursues a publication policy that can qualify as a Turkist, is composed of the most famous writers of the period such as Ahmet Rasim, Cenap Şahabettin, Rıza Tevfik, Ömer Seyfettin, Yahya Kemal, Refik Halit, Hüseyin Rahmi, Reşat Nuri, Ali Canip. In fact, some of the most famous works of these writers are published for the first time in the pages of Zaman. Zaman newspaper is a very rich publication in terms of reflecting social, political, literary and cultural life of one of the most turbulent time intervals in the recent Turkish history such as Armistice Period. Zaman is also the primary source for understanding the attitudes and psychology of the intellectuals in the face of the trauma experienced. Especially, having a wide range of writers with different opinions in terms of world view increases its value on this subject. In this study, all the aspects of the newspaper have been elaborated in detail, taking into consideration of all the available issues.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,696
Number of downloads 586

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.