Ticaret hayatın büyük bir gerçeğidir. Bu gerçeklik, kapsayıcı maddî ve manevî bir genişlik ve derinliğe sahiptir. Sanat bireyin olduğu kadar toplumun ve tarihin de bir meyvesidir. Toplumu ve toplumun şekillendiği tarihi süreci besleyen unsurlar din, kültür, medeniyet ve çağ değişimleridir. Klasik edebiyat kendi sanat anlayışı çerçevesinde anılan kaynaklardan beslenmiştir. Ticarete ait değerler/kavramlar şairler tarafından zaman zaman etraflarında yeni hayal ve imajların kurulduğu bir kaynak olarak önemli bir araştırma sahasıdır. Başlangıçta herhangi bir tüccar anlamını taşıyan; ancak değişen siyasî, sosyal ve ekonomik gelişmelerle siyasî ve idarî kimi hakları da bünyesine alan şehbender/şehbenderlik klasik şiirin kendisinden istifade ettiği ticaretle ilgili kavramlardan biridir. Şehbender çerçevesinde oluşturulmuş pek çok hayal ve imaj klasik şiirin estetik söyleminin kaynak malzemesi olmuştur. Şehbenderle ilgili bu estetik söylem aynı zaman da şehbenderin sıradan bir tüccardan hukukî, idari kimi hakları bünyesinde barındıran bir mevkie dönüşümünün de tanıklığını barındırmaktadır. Şiir, anılan bu anlam dünyasından estetik zeminde istifade etmiştir. Bu çerçevede şehbender etrafında oluşturulmuş hayal ve teşbih unsurlarını, hüsn-i ta’lil vb. edebî sanatları, poetik ve tasavvufî söylemleri, sosyal eleştiri ve patronaj ifadelerini, övgü değerlerini ve nihayetinde bir kurumun kendisini (şehbenderlik) bulmak mümkündür. Bu söylem -birinci gayesi estetik olmakla beraber- bir medeniyetin ticaret algısını ve bu algının çağa göreliliğini de bize ulaştırmaktadır.

Commerce is a great reality of life. This reality has an inclusive material and nonmaterial broadness and depth. Art is a fruit of not only individuals, but also society and history. Elements that nourish society and the historical process in which society is shaped are religion, culture, civilization, and change of ages. Classical literature had utilized sources mentioned within the frame of a peculiar sense of art. Values/concepts related to commerce were used by poets as an important research field around which new dreams and images were established from time to time. Consul/consulate, which used to stand for any merchant at first, but then also included some political and administrative rights together with the changing political, social and economic developments, is one of the concepts related to commerce which is used by classical poetry. Many dreams and images established within the frame of consul had become the source material of the esthetical discourse of classical poetry. This esthetical discourse concerning the consul also includes witnessing the transformation of consul from an ordinary merchant into a position containing some legal and administrative rights. Poetry had taken advantage of the aforementioned world of meanings on an esthetical basis. Within this framework, it is possible to find dream and simile elements and literary arts such as fine causation (hüsn-i ta’lil), as well as poetic and sufistic discourses, social criticism and patronage statements, praise values and finally the institution itself (consulate) around the concept of consul. Aiming primarily at esthetics; the discourse brings us the commerce perception of a civilization and also the relativity of that perception according to the age.