17. YÜZYILA AİT ÇOK DİLLİ BİR SÖZLÜK: TERCEME-İ LÛGAT-I HİNDÎ

Author:

Number of pages:
891-903
Language:
Year-Number:
2019-Volume 14 Issue 2

Kaşgarlı Mahmut’un büyük eseri Divan-ı Lûgâti’t-Türk’le başlayan Türk sözlükçülüğü zaman içerisinde önemli bir aşama kaydetmiştir. Oldukça geniş bir coğrafyada konuşulan Türkçenin, yöntem ve içerik itibarıyla birbirinden oldukça farklı sözlükleri vücuda getirilmiştir. Türkçe temelli, yani Türkçe kelimeler madde başı yapılarak oluşturulan sözlükler 18. yüzyılın ortalarından itibaren görülmeye başlamıştır. Bu tarihten önce Osmanlı sahasında hazırlanmış sözlükler yabancı bir dili öğretmek maksadıyla yazılmış iki ve çok dilli sözlüklerdir. Bu sözlükler başlangıçta Arapça - Türkçe, Farsça - Türkçe veya Arapça - Farsça - Türkçe şeklinde tertip edilmişti. Zamanla gelişen ve çok kültürlü bir yapıya sahip olan Osmanlı toplumunda, Arapça ve Farsça söz varlığını içeren sözlüklerin yanında, birlikte yaşanan veya kültürel, siyasi ve iktisadi münasebetler kurulan milletlerin dillerini içeren sözlükler de hazırlanmıştır. Bu sözlüklerden biri de 17. yüzyılın ikinci yarısında Hintçe - Farsça - Türkçe şeklinde tertip edilmiş olan Terceme-i Lûgat-ı Hindî’dir. Osmanlı Dönemi’ne ait tek Hintçe - Farsça - Türkçe sözlük olma özelliğini taşıyan Terceme-i Lûgat-ı Hindî, 17. yüzyılın önemli âlimlerinden Hezarfen Hüseyin Efendi tarafından kaleme alınmıştır. 1678’de yazılmaya başlanan eserin müellif hattı bugün için meçhuldür. Eserin bilinen tek nüshası 1806’da istinsah edilmiştir. Arap alfabesindeki sıra esas alınarak hece sisteminde dizilmiş olan eserde toplam 623 Hintçe madde başı kelime ve kelime öbeğinin Farsça ve Türkçe karşılıkları verilmiştir. Bu çalışmada Terceme-i Lûgat-ı Hindî’nin sözlükbilimsel özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Keywords


Turk lexicology started with Diwanu Lugati’t-Turk, the great work of Mahmud Kashgari, and made significant progress over time. Many dictionaries were prepared in Turkish, which was spoken in a wide area. Turkish dictionaries began to be seen from the middle of the 18th century. Dictionaries before this date are bilingual and multilingual dictionaries prepared to teach a foreign language. These dictionaries were originally written in Arabic - Turkish, Persian - Turkish or Arabic - Persian - Turkish. In the course of time, the Ottoman society formed a developed and multicultural structure. For this reason, in addition to the dictionaries containing Arabic and Persian vocabulary, dictionaries containing the languages of the nations that have been living together or which have been established cultural, political and economic relations have been prepared.One of these dictionaries is Terceme-i Lûgat-ı Hindî, which was organized in the form of Hindi - Persian - Turkish in the second half of the 17th century. Terceme-i Lûgat-ı Hindi, the only Hindi - Persian - Turkish dictionary written in the Ottoman period, was written by Hezarfen Hüseyin Efendi, a prominent scholar of the 17th century. The original of the work which was started to be written in 1678 is unknown. The only known copy of the work was obtained in 1806. In the work which is prepared according to the tradition of Arabic lexicography, a total of 623 Hindi headword and Persian and Turkish equivalents are given. In this study, the lexicographic features of Terceme-i Lûgat-ı Hindî have been tried to be determined.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,218
Number of downloads 560

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.