Kahve bitkisinin meyve çekirdiğine Arapça bün adı verilmiştir. Bon kelimesi, Fars kültüründe Safevi döneminden sonra kahve kelimesinin eş anlamlısı olarak kullanılmıştır. Pek çok ülkede oldukça popüler bir içecek olan kahvenin İran’a giriş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Edebî ve kültürel mekânlardan olan kahvehaneler ise halkın, sanatçıların ve şairlerin en önemli buluşma yerlerinden biridir. Bu kahvehanelerde değişik meslek gruplarından kişiler randevulaşarak bir araya gelmişlerdir. Safevi hükümetinin merkezi olan İsfahan şehri, Safevi padişahları arasında özellikle I. Şah Abbas’ın (Safevilerin beşinci padişahı, 996-1038 h.ş./1588-1629 m.) yürüttüğü politika sebebiyle sosyal ve kültürel açıdan ilerleyip yükselişe geçmiştir. Ayrıca, Şah Abbas zamanında İsfahan’da kahvehaneler canlılık kazanarak yaygınlaşmaya başlamıştır. Çalışmamızın giriş kısmında Safevi döneminde halk kültürünün edebiyata etkisi hakkında bilgi verilmiştir. Ardından kahvenin tarihî geçmişine, Safevi döneminde kahve kültürüne, kahve kelimesi ve türevlerine (kahvehâne, kahvenişîn, kahvecîbâşî, kahveçî, kahveçîgerî, kahvehorî, kahve’î, kahvedân, kahve-i Kâcerî, kahverîz, kahve-i Tork, kahve-i Ferânse, kahve-i sînî), kahve hakkında yazılmış kitaplara ve İsfahan kahvehanelerine değinilmiştir. Ayrıca makalemizde Safevi döneminde farklı ülkelerden İran’a gelmiş Adam Olearius, Jean Baptiste Tavernier, Pietro Della Valle, Jean Chardin ve Giovanni Francesco Gemelli Careri gibi gezginlerin kaleme aldıkları seyahatnâmelerde kahve, kahvehane ve İsfahan şehriyle ilgili gözlemlerine yer verilmiştir. Yapılan araştırmada Safevi döneminde İran’da kahve ve kahvehane kültürüne değinilmesinin yanı sıra, Şah Abbas zamanında İsfahan kahvehanelerinin edebî ve kültürel mekânlar bakımından insanların sosyal hayatları üzerindeki etkileri incelenmeye çalışılmıştır.

The fruit seed of the coffee plant is called bün in Arabic. As of the Safavid period, the word, bon, was used as a synonym of the word, coffee, in the Persian culture. On which date coffee, which is a quite popular drink in several countries, arrived in Iran is not exactly known. The coffeehouse, which is among literary and cultural spaces, is one of the most crucial places for the meeting of people, artists, and poets. Upon arranging an appointment, individuals from different occupational groups came together in these coffeehouses. Isfahan city, which was the center of the Safavid government, socially and culturally progressed and achieved ascent, in particular, due to the policy carried out by Abbas I (the fifth shah of Safavids, 996-1038 Hijri /1588-1629 Gregorian). Also, during the period of Abbas I, coffeehouses came to life and began to be more widespread across Isfahan. In the introduction of our study, information on the effect of folk culture on literature during the Safavid period was given. Next, the study mentioned the historical background of coffee, coffee culture during the Safavid period, the word, coffee, and words derived from it (kahvehâne, kahvenişîn, kahvecîbâşî, kahveçî, kahveçîgerî, kahvehorî, kahve’î, kahvedân, kahve-i Kâcerî, kahverîz, kahve-i Tork, kahve-i Ferânse, kahve-i sînî), books about coffee, coffeehouses of Isfahan. Additionally, our article included the observations about coffee, coffeehouses, and Isfahan city in travel books written by voyagers, such as Adam Olearius, Jean Baptiste Tavernier, Pietro Della Valle, Jean Chardin, and Giovanni Francesco Gemelli Careri, who came to Iran from different countries during the Safavid period. In the research, efforts were made to examine the effects of the coffeehouses of Isfahan on human beings’ social lives in terms of literary and cultural spaces during the period of Abbas I, as well as addressing the coffee and coffeehouse culture in Iran during the Safavid period.