Elimizde divanı bulunan ve Şevkî mahlasını kullanan şairle ilgili ne kaynaklarda ne de kendi eserinde ciddi bir bilgi bulunmamaktadır. Yalnız divanındaki 12 tahmisinden hareketle Fuzuli’den sonra yaşadığı ve Fuzuli takipçisi olduğu anlaşılmaktadır. Bunun dışında onun ayırıcı vasıflarından biri de daha çok Azerbaycan Türkçesini kullanmasıdır. Bununla birlikte şair, zaman zaman Osmanlı ve Çağatay Türkçesini de kullanmaktadır. Yaklaşık elli varaktan oluşan ve tek yazma nüshası bilinen Şevkî Divanı’nda kaside, gazel, mesnevi, müseddes, muhammes, tahmis, terkib-bend, rubai, murabba, müstezat gibi nazım şekillerinin yanında, klasik Türk şiirinde pek fazla görülmeyen geraylı ve bayatı şekilleri de yer almaktadır. Daha çok âşıkâne, rindâne, dini-tasavvufi ve hikemi ağırlıklı şiirler söyleyen Şevkî’nin 4 Hz. Hüseyin mersiyesi, 1 yaş-namesi ve 1 tevbe-namesi de bulunmaktadır. Bilhassa dil açısından önemli olan Şevkî’nin şiirlerinde klasik Türk edebiyatı metinlerinde çok görmeye alışık olmadığımız; kavurka, gözgü, koşa, güllük, sorkı, hayvan suyu, tutuk (dolunay), gökçek, yamanlık, yahşılık, yürek, yığınak, düzetmek, sınık, ötmek (geçmek), çatmak, çeğin, sataruk, kara çarkıt gibi daha birçok Türkçe ya da halk dilinden alınmış kelimelere rastlanmaktadır. Şevkî’nin şiirlerinde kimi zaman şuurlu bir biçimde Türkçe kelimeleri tercih ettiği görülmektedir. Nitekim divan şiirinde daha yaygın olan gülistan ya da gülşen yerine güllük, sual yerine sorku, âb-ı hayvân yerine hayvan suyu, bedr yerine tutuk gibi kelimeleri kullanması buna işarettir. Divanda yer yer ağız özelliklerini yansıtan kallam, koparram, hecce, ideller, yirri (yerli), kıymetti (kıymetli), ülfetti (ülfetli) gibi kullanımlar/yazımlar da bulunmaktadır. Şevkî’nin şiirlerinde ayrıca diğer klasik divanlardan farklı olarak Efrasiyab, Alparslan, Sencer gibi Türk kahramanlarının da adı geçmektedir. Bu yazıda Şevkî Divanı tanıtılacak ve şiirlerinden örnekler sunulacaktır.

There is no serious information about the poet, whose divan we have and who uses the pseudonym Shawki, neither in the sources nor in his own work. Only from his 12 tahmis in his Diwan, it is understood that he lived after Fuzuli and was a follower of Fuzuli. Apart from this, one of his distinctive features is that he mostly used Azerbaijani Turkish. However, the poet also used Ottoman and Chagatai Turkish from time to time. In Shawki Diwan, which consists of approximately fifty leafs and of which only one manuscript copy is known, besides verse forms such as qasida, ghazal, masnavi, museddes, muhammes, tahmis, terkib-bend, rubai, murabba, müstezat, there are also gerayli and bayati forms, which are not seen much in classical Turkish poetry. Shawki, who mostly sings poems of love, rindane, religious-sufistic and wisdom, also has 4 Huseyin elegies, 1 age-peom and 1 tawbah-peom. In Shawki's poems, which are especially important in terms of language, there are many words that we are not used to seeing in classical Turkish literature texts; kavurka, gözgü, koşa, güllük, sorkı, hayvan suyu, tutuk (full moon), gökçek, yamanlık, yahşılık, yürek, yığınak, düzetmek, sınık, ötmek (to pass), çatmak, çeğin, sataruk, kara çarkıt and many other words taken from Turkish or folk language. It is seen that Shawki, sometimes consciously prefers Turkish words in his poems. As a matter of fact, his use of words such as güllük instead of gülistan or gülşen, which are more common in Diwan poetry, sorku instead of question, hayvan suyu instead of water of life, and tutuk instead of bedr is a sign of that. In the Diwan, there are also usages/spellings such as kallam, koparram, hecce, ideller, yirri (local), kıymetti (precious), ülfetti (ülfetli) that reflect dialectal features. Shawki's poems also mention the names of Turkish heroes such as Efrasiyab, Alparslan and Sencer, unlike other classical diwans. In this article, Shawki’s Diwan will be introduced and examples of his poems will be presented.