Tamlamalarda Kişi Uyumu: Kendi+iyelik+ilgi biçiminin fiilimsi kuruluşundaki tamlananı ile uyumu üzerine

Author:

Number of pages:
423-431
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue Ö1

u çalışmada 1. ve 2. kişi iyelik ekinden sonra ilgi eki alan “kendi” sözcüğünün fiilimsi kuruluşundaki tamlananı ile uyumu sırasında ortaya çıkan düzensizliğe dikkat çekilmiş; dil bilgisi kaynaklarındaki tespitler ile doğal dil kullanımları arasındaki farklılıklar betimlenerek olgunun nedenleri üzerinde durulmuştur. Çalışma derlem temelli olarak gerçekleştirilmiştir. Doğal dil kullanımlarını gözlemlemek üzere Türkçe Ulusal Derlemi’nin 3.0 versiyonu kullanılmıştır. İnceleme “kendimin, kendimizin, kendinizin” biçimlerinden hareketle yapılmış; “kendinin" biçimi “senin kendinin” ve “onun kendinin” şeklinde yorumlanmaya açık bir belirsizlik taşıdığı için dışarıda bırakılmıştır. Araştırmada şu sorulara cevap aranmıştır: 1. Doğal dil kullanımlarında “kendi+iyelik (1. ve 2. kişi)+ilgi fiilimsi+iyelik” kuruluşlarında tamlayan ile tamlanan arasındaki uyum nasıl gözlemlenmektedir? 2. Doğal dil kullanımlarında “kendi+iyelik (1. ve 2. kişi)+ilgi fiilimsi+iyelik” ile “kendi+iyelik (1. ve 2. kişi)+ilgi isim+iyelik” kuruluşları arasında tamlayan ile tamlanan uyumu açısından farklılık var mıdır? 3. Doğal dil kullanımlarında “kendi+iyelik (1. ve 2. kişi)+ilgi fiilimsi+iyelik” kuruluşlarında gözlemlenen düzensizliğin sebebi nedir? İnceleme sonucunda elde edilen verilere göre “kendim(iz)in, kendin(iz)in” sözcüklerinin isim türündeki tamlananları neredeyse tamamen 3. kişi iyelik eki alırken fiilimsi kuruluşundaki tamlananlarda ikili kullanımlar ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, bu duruma fiilimsiden önce kullanılan “kendi” biçimlerinin kimi zaman isim, kimi zaman da zarf olarak yorumlanmasının neden olduğu savunulmakta; bu yorumlamada ise tamlayan ile tamlanan arasındaki fiziksel mesafenin rol oynayabileceği öne sürülmektedir. 

 

Keywords


This study highlights an irregularity in the agreement between the complement and the modifier during the construction of the verbal complement of the term "kendi," which incorporates possessive suffixes of the 1st and 2nd person, along with the interest suffix. The investigation delves into the causes of this irregularity by elucidating variations between linguistic observations and natural language usage, drawing on insights from grammatical sources. Employing corpus analysis, the study utilizes the 3.0 version of the Turkish National Corpus to scrutinize natural language usage. The analysis concentrates on the forms "kendimin, kendimizin, kendinizin," excluding the form "kendinin" due to its ambiguous interpretation as "senin kendinin" and "onun kendinin." The research addresses three key questions: 1. How is the agreement observed between the complement and the modifier in formations of "kendi+possessive (1st and 2nd person)+interest verbal noun+possessive" in natural language usage? 2. Does a distinction exist in the agreement between the complement and the modifier in formations of "kendi+possessive (1st and 2nd person)+interest verbal noun+possessive" and "kendi+possessive (1st and 2nd person)+interest noun+possessive" in natural language usage? 3. What accounts for the observed irregularity in formations of "kendi+possessive (1st and 2nd person)+interest verbal noun+possessive" in natural language usage? Based on the study's findings, noun-type complements in words such as "kendim(iz)in, kendin(iz)in" predominantly take the 3rd person possessive suffix, whereas verbal-type formations exhibit dual usage in their complements. The study posits that the varying interpretation of the forms "kendi" preceding the verbal complement, alternately as a noun and adverb, underlies this situation. Additionally, it suggests that the physical distance between the complement and the modifier may contribute to this interpretation.

 

Keywords

Article Statistics

Number of reads 87
Number of downloads 113

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.