Ozan - Şair Çatışması Bağlamında Divan Şairlerinin Türk Halk Edebiyatı Bilgisine ve Algısına Dair

Author:

Number of pages:
2607-2624
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 4

Çalışmada, divan şairinin halk edebiyatı bilgisi icra, icracı, muhit, ölçü, tür, işlev vb. unsurlar üzerinden incelenip değerlendirilmiştir. Doğrudan eski Türk edebiyatının birincil kaynakları olan divanlardan ve tezkirelerden yararlanılmış, yorum yapılırken de yine onların kullandığı lafızlar ve bağlam üzerinden hareket edilmiştir. Divan şairlerinin, halk edebiyatının kıssa, hikâyet, dâstân, fesâne, mesel, türkî, ilâhî, türkmânî, koşma vb. türlerini bildikleri; dörtlük nazım birimini kullandıkları ve hece ölçüsüyle mersiye, mesnevi, koşma, gazel vb. türlerinde manzumeler yazdıklarına dair bir literatür taraması yapılmıştır. Divan şairlerinin Köroğlu Türkîsi, Kıssa-i Nasreddîn, Geyik Fesânesi, Yunus İlâhîsi vb. bazı halk edebiyatı mahsullerini yalnızca bir telmih malzemesi olarak kullanmadıkları; tür, işlev ve bağlam noktasında da bu ürünler hakkında ciddi malumat sahibi oldukları tespit edilmiştir. Divan şiirinde, halk edebiyatının en önemli malzemelerinden olan atasözü ve deyimlerin kullanımı da oldukça geniş bir yer tutar.  Münferit bazı karşı çıkışlar olsa da darb-ı mesel kullanımını ifade eden mesel-gûluk divan şairlerince takdir edilen bir meziyettir. Ayrıca divan şairlerinin ozan, âşık, şeyyâd, râvî, çögür şairi vb. halk edebiyatının icracılarını da yakından tanıdıkları fakat onlara karşı oldukça menfi bir tavır takındıkları, onları küçük gördükleri ve onlardan tahkir ile bahsettikleri görülmektedir. Çalışma neticesinde elde edilen sonuçlar kısaca şöyle sıralanabilir: Divan şairleri, halk edebiyatını oldukça yakından tanımaktadır ve bu edebiyatla ilgili teferruatlı malumat sahibidir. Fakat bu bilgiyi, kuruluş ve ilk klasik dönemde ekseriyetle tenkit ve istihza malzemesi yapmalarına rağmen daha sonraki süreçte dönüştürerek yeniden kullandıları tespit edilmektedir. Osmanlı sahası için, klasik yazılı kültürü temsil eden divan şairlerinin, sözlü halk edebiyatına bakışları, ilk yüzyıllarda oldukça menfi iken klasik dönemden itibaren müspete doğru giden bir çizgide geliştiğinden de söz edilebilir.

Keywords


This study focuses on how much the divan poet knows the folk literature. In addition, divan poets’ perception of folk literature also covered. Divan poets’ knowledge about folk literature was examined and evaluated by the elements of genre, function, performer, performance, literary milieu, syllabic meter etc. In this study, the main sources of classical Turkish literature, the divans and the tezkires were used. The data that we gathered in this study shows that the divan poets knew the folk literature genres such as kıssa, hikâyet, dâstân, fesâne, mesel, türkî, ilâhî, türkmânî, koşma and so on; and they used quatrain verse which is identical for the Turkish folk literature and they wrote some poems with the syllabic meter in the form of mersiye, mesnevi, koşma, gazel etc. Divan poets do not use some folktales only as a reference material, they also assure us that they know the genre, function and context of these folkloric products such as Köroğlı Türkîsi, Kıssa-i Nasreddîn, Geyik Fesânesi, Yunus İlâhîsi etc. In divan poetry, although there are some individual contradictions, usage of proverbs and idioms which are the most important elements of the folk literature is also very common and well appreciated. In addition, the divan poets knows the performers of the folk literature such as ozan, âşık, şeyyâd and râvî very well but they have a very negative attitude towards them and they underrate their artistic skills and their performanses. As a result for the study we can say that divan poets have very detailed information about Turkish folk literature. However, this information is often used as criticism and mockery. For the Ottoman field, it is quite possible to say that the negative perspective of the representatives of the classical literature against to the folk literature in the first centuries, began to change and eventually turned to a pozitive especially in the post-classical period.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 154
Number of downloads 201

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.