Modern Azerbaycan edebiyatında edebi ve belgesel yayınların sayısı artıyor. Sovyet dönemini yeniden değerlendiren ve geçmiş yılların kargaşasından nesnel bir şekilde bahsetmeye çalışan birçok sanatçı, geçmişin en karmaşık dönemlerini - 20. yüzyılın 30'ları, 40'ları, 50'leri-60'ları, 70'leri-80'leri gibi anlatan otobiyografik eserler yazdılar. yaptı. Çalışmada Azerbaycan ve Rusya halk yazarlarından Sabir Ahmadli'nin otobiyografik romanları (2004) ve her iki yazarın son eserleri olan Anatoliy Rybakov'un Anı-romanı (2019) adlı eseri analize dahil edilmiştir. Yaklaşık olarak aynı dönemde yaşayan, edebiyata giren ve Sovyet ülkesinin vatandaşı olan yazarların eserlerinde oldukça paralel noktalar vardır. Araştırma sonucunda Sovyet sonrası dönemde olduğu gibi bu romanlarda da tarihsel söylemin önemli olduğu ve yazarların tarihimizin karanlık ve acı konularını akıllarında tuttukları ortaya çıkmaktadır. Ağırlıklı olarak Sovyet dönemini betimleyen eserde, dönemin siyasi liderleri, edebî çağdaşları geniş yer bulmuş ve “entelektüel ile sistem” arasındaki çatışma yansıtılmıştır. Dolayısıyla son yılların sanatsal ve belgesel çalışmalarına baktığımızda, Sovyet sistemi ile yaratıcı insanlar arasındaki çatışmanın ana çatışma olarak yansıdığı görülüyor. Sadece geçmişi hatırlamakla yetinmeyen yazarlar, modern çağın sorunlarından da yeterince bahsetmişlerdir. Bu dönemde otobiyografik romanda, yazar-geliştiriciyi olaylardan ayıran zaman aralığı giderek ortadan kalkar ve yazarın modern çağın düşüncelerine, tutumlarına, gazetecilik tasvirlerine yer verilir. Yazarlar, modern zamanlara ve yaşadıklarına ilişkin tutumlarını doğrudan ifade etmekten çekinmemişlerdir. 21. yüzyılın ilk çeyreğinde yazılan bu eserlerin, Sovyet döneminin yaşayan tanıklarının romanları, yazarların anıları olarak edebiyatımızda sanatsal-estetik bir öneme sahip olduğu ve hem sanatsal-belgesel hem de sanatsal-belgesel eser olarak incelenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

In modern Azerbaijani literature, the number of fiction-documentary works is growing. Many authors have written autobiographical works in which they try to objectively tell about the events of past years, describing the most difficult periods of the past - the 30s- 40s, 50s- 60s and 70s- 80s of the twentieth century. The study analyzed the autobiographical novels "The Unwritten Letter" by Sabir Akhmedov (2004) and "The Memory Novel" by Anatoly Rybakov (2019). Writers who lived and came to literature at about the same time, being citizens of the Soviet country, had completely parallel moments in their work. As a result of the study, it becomes clear that in the novel, where an important role is assigned to historical discourse, the author focuses on the dark and painful topics of our history. The work, which depicts the conflict between the "intellectual and the system", includes portraits of political leaders from different historical eras and the literary brethren of the writer. Thus, in artistic and documentary works of recent years, the confrontation between the Soviet system and creative people is the main conflict. The authors not only recall the past, but also talk about the problems of the present. In these autobiographical novels, the time gap that separates the author-narrator from the events gradually disappears, and journalistic description of the modern era is included. The writers did not shy away from directly expressing their attitude to modernity and what they experienced. It is noted that these works, written in the first quarter of the 21st century, are the works of the last "living witnesses" of the Soviet era. These novels, memoirs, created by writers, have artistic and aesthetic significance in our literature and should be considered in both artistic and documentary works, as well as a historical source.