Türk edebiyatında etkisini XIII. yüzyılın sonlarından XIX. yüzyılın ikinci yarısına kadar varlığını sürdüren ve İslamî kültürden beslenen, Divan edebiyatı olarak adlandırılan bu süreçte sayısız yetenekli şair ve yazar yetişmiştir. Divan şairlerinin eserlerinin çoğu, günümüze ulaşmış olsa da bu şairlerin bazıları, tarihin tozlu sayfaları arasında unutulup kalmıştır. Bu şairlerden biri de Pir Muhammed Vukûfî’dir. XVI. yüzyıl Divan şairlerinden biri olan Vukûfî’nin tezkirelerde veya biyografik eserlerde hayatı ve şahsiyeti hakkında herhangi bir bilgi mevcut değildir.  Şiirlerinden onun II. Selim ve III. Murad devrinde yaşamış kadılık hizmetinde bulunmuş, Kanûnî’ye, Sultan Selim’e nazireler yazmış orta seviyede bir şair olduğu görülmektedir. Vukûfî, yazmış olduğu nazirelerde beşerî aşk, sevgilinin güzellik unsurları gibi klasik konuları işlemiş, diğer şiirlerinde daha ağırbaşlı bir dil kullanarak didaktik tarzda eserler vermiştir. İyi bir medrese eğitimi aldığı anlaşılan Vukûfî’nin, Arapça ve Farsça’ya hâkim olduğu da açıktır. Hatta Arapça “Kaside-i Tantaraniyye” ve “Kaside-i Bürde” kasidelerine nazire yazacak kadar kabiliyetli bir şairdir. Vukûfî’nin bilinen tek eseri, “Ali Emirî Efendi Manzum Eserler (Millet Ktb.) 495”te kayıtlı divançesidir. Bu divançede bir dibace, bir şarkı, iki tahmis, sekiz gazel, Arapça Kaside-i Tantaraniyye ve Kaside-i Bürde nazireleri yer almaktadır. Bu çalışmada Vukûfî’nin divançesi ilim âlemine tanıtılacak ve eserden hareketle Vukûfî’nin edebî şahsiyeti değerlendirilerek şiirleri hakkında bilgiler verilmeye çalışılacaktır.

Called Divan literature, its effect in Turkish literature from the end of the 13th century to the second half of the 19th century. In this process, which lasted until the second half of the century and was nourished by Islamic culture, countless talented poets and writers were raised. Although most of the works of Divan poets have survived, some of these poets have been forgotten among the dusty pages of history. One of these poets is Pir Muhammed Vukûfî. There is no information about the life and personality of Pir Muhammed Vukûfî, one of the 16th century Divan poets, in biographies or biographical works. Therefore, both Vukûfî and his poems could not be discovered; it has not been studied by any researcher so far. It is understood from the poems of Vukûfî, who attracted our attention while researching our doctoral thesis that he lived during the reigns of Selim II and Murad III, as well as serving as a “kadı” (judge). It is also seen that he was a middle-level poet who wrote “nazires” to Murad III and Sultan Selim. It is clear that Vukûfî, who seems to have received a good “madrasa” education, knows Arabic and Persian languages very well. In fact, he is a talented poet enough to write eulogy for "Kaside-i Tantaraniyye" and "Kaside-i Bürde" odes in Arabic. Vukûfî's only known work is his divan, which is registered in "Ali Emirî Efendi Manzum Eserler (Millet Ktb.) 495". In this divan, there are a “dibace”, a “şarkı (song)”, two “tahmis”, eight “ghazals”, the Arabic "Kaside-i Tantaraniyye" and "Kaside-i Bürde" nazires. In this study, Vukûfî's divan will be introduced to the world of science and, based on the work, it will be tried to give information about Vukûfî's literary personality and poems for the first time.