Meslek Folkloru Bağlamında Öz Eleştiri Fıkraları

Author:

Number of pages:
415-426
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 1

Halkbiliminin çalışma alanlarından biri olan meslek folkloru aynı mesleği icra eden bireyler tarafından yaratılmış her türlü kültürel unsuru incelemektedir. Giyim kuşam, inanç, gelenek görenekler, jargon, gibi meslek kültürünün çeşitli boyutlarını ele alan meslek folkloru çalışmaları içerisinde en çok çalışılan konulardan biri de meslek anlatılarıdır. Anlatılar mesleğin geçmişi ve geleceğini hakkında değerlendirme ve öz eleştiri yapma, deneyimlerin yeni mesleki nesillere aktarılmasını sağlama gibi işlevleriyle grup içerisinde birliktelik ve dayanışmayı arttırmakta ve icralarıyla ortak zaman dilimleri yaratmaktadır. Meslek anlatıları içerisinde ise fıkralar hem meslektaşlar hem de meslek dışından bireyler tarafından icra edilen ve öne çıkan bir anlatı türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Grup kimlikleriyle ilgili en genelleyebilir stereotipileri dışa vurma, oluşturma ve sürdürme işlevine sahip olan meslek fıkraları, kimi zaman sadece meslektaşlar arasında anlatılan kimi zaman da gelenek çevresinin genişlemesiyle meslek dışındakiler tarafından da bilinen ve anlatılan fıkralar olarak karşımıza çıkabilmektedir. Mesleği icra edenlerin kendileri tarafından anlatılan öz eleştiri fıkraları ise bir yandan ön yargıları doğrulanmakta bir yandan da meslek icracıları kendi mesleklerine özgü bir kusuru dile getirmektedir. Bu çalışma kapsamında bankacı, terzi, akademisyen, doktor ve marangozlardan oluşan beş farklı meslek grubundan derlenmiş, söz konusu olumsuz yargıları içeren öz eleştiri fıkraları bağlamsal faktörler doğrultusunda, grup kimliğinin dışavurumu ve doğrulanması açısından incelenecektir. 2019 yılı ve öncesinde derleme yöntemiyle yapılan çalışmanın etik kurul kararı zorunluluğu yoktur.  Grupların kendileriyle ilgili olumsuz bir eleştiriye katılımının temelinde eleştiri ya da saldırganlığı doğrudan olduğu sürece kabullenmekte zorlanmaları ancak dolaylı olması halinde olası görmelerinin yattığı görülmektedir. Böylelikle doğrudan ifade edildiğinde grup tarafından kabul görmeyecek bir eleştiri bir fıkranın/mizahın gerilimi azaltıcı özelliği sayesinde kabul edilip hoşgörü ile karşılanabilmekte iken grubun kendisinin yarattığı ya da anlattığı fıkra ise başkasına söz hakkı vermeksizin dikkat çekilen durumun farkında olunduğunun ve kabulün göstergesidir. Üyesi olduğu meslek grubuyla ilgili mizahın gücünden yararlanarak öz eleştiri yapan anlatıcıların fıkrayı anlattıktan sonra yaptıkları açıklamalar dikkat çekicidir. Bu açıklamalarda mesleklerini savunmaya başlayan kişiler ya bu olumsuz durumun geçmişte kaldığını ya da meslekte bazı çürük elmaların bulunduğunu ifade etmektedir.

Keywords


Occupational folklore, one of the fields of the study of folklore, examines all kinds of cultural elements created by individuals performing /who perform the same occupation. Occupational narratives are one of the most studied subjects among occupational folklore that studies various dimensions of occupational culture such as clothing, beliefs, traditions and jargon. Narratives, with their functions such as evaluating and self-criticizing about the past and the future of the occupation, ensuring the transfer of experiences to new occupational generations increase unity and solidarity within the group and create common time periods with their performances. One of these narratives are jokes. Among the occupational narratives, jokes appear as a prominent narrative genre that is performed by both colleagues and non-professional individuals. Occupational jokes, which have the function to reveal, form and carry out the most generalised stereotypes related to group identity are sometimes told only among colleagues, and they are sometimes -known and told by non-professionals with the enlargement of the traditional circle. Self-criticism jokes told by the professionals themselves, not only justify the prejudises by group members, but also justify the flaws related to the occupations that are mentioned by them.  In this study five self-criticism jokes from five different occupations, consisting of banker, tailor, academician, carpenter and doctor, are investigated in terms of contextual factors and the reflection of group identity and justification. The study which work done in 2019 and before with compilation method did not have obligation of an ethics committee decision. The basis of groups' participation in a negative criticism of themselves is that they have difficulty in accepting criticism or aggression as long as it is direct, but they see it as possible if it is indirect. Thus, a criticism that -is not -accepted by the group when expressed directly, can be accepted and tolerated thanks to the tension-relieving feature of a joke/humor. On the other hand the joke created or told by the group itself, is an indication of awareness and acceptance of the situation that draws attention without giving anyone else the right to speak. Benefiting from the power of humor, narrators who tell jokes about their occupational group make interesting explanations afterwards. With these explanations they start defending their professions and state that negative aspects stay in the past and there are always a few bad apples in the profession.  

Keywords

Article Statistics

Number of reads 208
Number of downloads 215

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.