Sivil toplum kavramı, farklı dönemlerde meydana gelen değişimler çerçevesinde önemli dönüşümler yaşamıştır. Kavram özellikle demokrasi kültürü ve bilincinin yerleşmesi bakımından önemli bir araç olarak değerlendirilmektedir. Demokratikleşme süreçlerinin sağlıklı ve hızlı yerleştiği toplumlarda yurttaşların başta siyasal hayat olmak üzere toplumun her alanında aktif olarak yer alması ideal olandır. Sivil toplum da bu anlamda aktif yurttaşlık bilincinin yerleşmesi, devlet-toplum arasındaki taleplerin karşılıklı olarak dile getirilmesinin en önemli aracı haline gelmiştir. Sivil toplum kavramın üzerinde oydaşılmış bir tanımı bulunmamaktadır. Bu durum çoğu zaman kavramın yanlış kullanılmasına ve yanlış anlaşılmasına neden olmaktadır. Sivil topluma yönelik geliştirilen tanımlamaların ortak noktası; sivil toplumun devletten otonom, demokratikleşme sürecine katkı sağlayan, toplumsal taleplerin dile getirilmesine aracı olan ve sivil niteliği ön planda olan bir alan olduğudur. Modernleşme ve demokratikleşme sürecinin kesintiye uğradığı dönemlerde sivil toplumun rolleri de değişime uğramaktadır. Bu çalışmanın amacı, Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 1923- 2000 yılları arasında sivil toplumun gelişimine yönelik analizi ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında sivil toplumun ortaya çıkışına, düşünsel temellerinin neler olduğuna, hangi dönüşümlerden geçtiğine, ekonomik, sosyal ve siyasal gelişmelerden nasıl etkilendiğine yönelik literatür taraması yapılmıştır. Sivil toplumun Doğu ve Batı toplumlarında oluşmasını sağlayan unsurların irdelendiği çalışmada, sivil toplumunun gelişiminde devlet ve yönetici kesimin tutumu ile mevcut ekonomik ve siyasal ortamın bu gelişimi ne yönde etkilediği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Türkiye’de sivil toplumun siyasal ve ekonomik konjonktüre bağlı olarak süreksiz bir yapı seyrettiği, buna rağmen son dönemlerde sivil toplumun hem nitelik hem nicelik olarak etkinliğinin arttığı çalışmada varılan sonuçlardandır.

The concept of civil society has undergone significant transformations within the context of changes represented by different periods. The concept is regarded as an important tool specifically for the internalisation of the culture and consciousness of democracy. For societies that have internalised democratisation processes in a healthy and expeditious manner, the ideal case is for citizens to be engaged actively in all areas of the society and notably in political life. In this respect, civil society has become the most important tool for the internalisation of the consciousness of active citizenship and the mutual expression of demands between the state and the society. Currently, the concept of civil society is not addressed with a universally accepted definition. This fact often leads to the misuse and misunderstanding of the concept. The commonality among the definitions developed for civil society indicates that civil society represents an area that acts in autonomy from the state, contributes to the democratisation process, serves as an intermediary for the expression of social demands, and focuses on its civil nature. Any interruptions in the processes of modernisation and democratisation bring along changes to the roles of the civil society. The aim of the present study is to establish an analysis on the development of civil society in Turkey between 1923 and 2000. The study performed a literature review on the emergence of civil society, the identification of its intellectual foundations, the procession of its transformations, and the extent and nature of the effects of economic, social, and political developments on civil society. While assessing the elements that have paved the way for the creation of civil society in Eastern and Western societies, the study endeavoured to establish the role of the attitudes of states and administrations towards the development of civil society and the direction in which such development has been affected by the current economic and political environment. The study concludes that civil society has followed an interrupted course depending on the political and economic conjecture in Turkey, while the recent periods have witnessed both quantitative and qualitative improvements in civil society.