Bu çalışma, Soğuk Savaş sonrası dönemde temel olarak Rusya Federasyonu, Ukrayna, Moldova ve Beyaz Rusya’da meydana gelen siyasi gelişmelere odaklanarak, Doğu Avrupa’daki siyasi dönüşüm süreçlerinin bölgesel bir analizini yapmayı amaçlamaktadır. Analiz, Doğu Avrupa’nın en temel dinamiklerinden birisi olan Rusya’nın bölge ülkeleri üzerindeki siyasi, ekonomik ve askeri etkileri dikkate alınarak yapılmaktadır. Bu çerçevede, makalenin temel argümanı, Soğuk Savaş sonrası dönemde Doğu Avrupa ülkelerinin demokratikleşme bakımından oldukça sınırlı bir gelişim göstermiş olmaları ve bu durumun temel nedeninin Rusya’nın siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel birtakım araçlarla bölge ülkelerinin iç ve dış politikalarını doğrudan etkileme yetisine sahip olmasıdır. Bölge ülkelerinden özellikle Rusya ve Beyaz Rusya’da komünizm sonrası dönemde demokratik dönüşüm süreçleri ciddi bir ilerleme kaydetmemiştir. Bu iki ülkede, otoriter eğilimli yönetimler varlıklarını devam ettirmişlerdir. Ukrayna ve Moldova ise, diğer iki ülkeye nazaran demokratik dönüşüm açısından bir çaba içerisinde olmuşlar ancak bu ülkeler de özellikle dış politikada yön tercihleri bakımından Batı ile Rusya arasında kalmaktan ve Rusya’nın bu ülkeler üzerinde siyasi, ekonomik, askeri, kültürel, sosyal ve tarihsel faktörlerle şekillenmiş etkileri nedeniyle demokratikleşme konusunda kayda değer bir ilerleme sağlayamamışlardır. Özellikle Ukrayna’nın ortak milli bir kimlik ve ulus bilinci tesis edememesi; buna ek olarak 2014’de Kırım’ın kaybedilmesi ve ardından da ülkenin doğu bölgelerinde bir iç çatışma ortamının oluşması; Moldova’da ise ayrılıkçı Transdinyester sorunu ve Moldova’da bulunan Sovyet döneminden kalma Rus askerleri ve askeri mühimmat nedeniyle bu iki ülkenin bu sorunlarla uğraşırken gerçek anlamda bir demokratikleşme sürecine yoğunlaşmaları çok mümkün olmamıştır. Ukrayna ve Moldova, Rusya’nın bölgeyi ve bu ülkeleri domine etme amaçlı politikaları nedeniyle içte demokratik konsolidasyonu gerçekleştirme konusunda başarılı olamamışlardır. Rusya’nın bölge ülkeleri üzerindeki etkisi ve kontrol kurma isteği, bölge ülkelerinin iç ve dış politikalarında oldukça kırılgan yapılara sahip olmaları sonucunu doğurmuştur.

This study aims to provide a regional analysis on the political transformation of Eastern Europe, by focusing mainly on the political developments in the Russian Federation, Ukraine, Moldova and Belarus, in the post-Cold War period. The analysis takes into account that Russian influence on the Eastern European countries in terms of political, economic and military aspects is one of the main dynamics of Eastern Europe. Within this framework, this study mainly argues that the democratization of Eastern European countries has been considerably limited. The main reason behind this is the fact that Russia has the ability to affect the domestic and foreign policies of Eastern European countries through political, economic, military and cultural instruments. In Russia and Belarus, the democratic transformation processes did not progress significantly in the post-communist period. Authoritarian governments have continued to exist in these two countries. Compared to Russia and Belarus, Ukraine and Moldova have engaged in efforts for democratic transformation. However, Ukraine and Moldova could not make a significant progress in democratization due to the ambivalence between Russian-oriented and the Western-oriented foreign policy preferences, and considerable impact of Russia on these countries through political, economic, military, cultural, social and historical factors. Due to Ukraine’s inability to establish a common national identity and national consciousness; the loss of Crimea in 2014 and the emergence of internal conflict in the eastern regions of the country; and due to the separatist Transnistria conflict, the remaining Russian soldiers from the 14th Soviet Army, and military ammunition in Moldova, it was not possible for these two countries to focus on a real democratization process while dealing with these problems. Ukraine and Moldova have failed to realize democratic consolidation because of the Russian efforts to dominate Eastern Europe as a region including Ukraine and Moldova. The influence of Russia on the countries of Eastern Europe and its desire to establish control has resulted with very fragile structures in Ukraine’s and Moldova’s domestic and foreign policies.